Trong mọi tổ chức, dù chỉ có một người lãnh đạo cao nhất, nhưng luôn tồn tại một nhóm những người ở cấp độ trung gian mong muốn đóng góp và tham gia vào quá trình lãnh đạo. Họ không nhất thiết là nhân viên giỏi nhất, cũng không phải là người đứng đầu. Điều quan trọng là họ thường không có hoặc chỉ có một chút khả năng ảnh hưởng đến người khác, điều này khiến họ bị kẹt ở vị trí trung gian trong tổ chức. Theo chuyên gia quản trị kinh doanh John C. Maxwell, họ chính là những lãnh đạo cấp trung.
Trong cuốn sách “Nhà lãnh đạo 360 độ”, ông đã chỉ ra bảy hiểu lầm phổ biến mà những người ở vị trí này thường mắc phải:
1. Hiểu lầm về Chức vụ.
“Tôi không thể lãnh đạo nếu không ở vị trí cao nhất.”
John C. Maxwell cho rằng đây là hiểu lầm lớn nhất mà hầu hết lãnh đạo cấp trung mắc phải. Họ tin rằng chỉ khi đứng đầu, họ mới có thể trở thành lãnh đạo. Tuy nhiên, chức danh chỉ là bước đầu tiên trong năm cấp độ lãnh đạo của một tổ chức, bao gồm: lãnh đạo chức vụ, lãnh đạo chấp nhận, lãnh đạo kết quả, lãnh đạo hiệu quả và lãnh đạo vĩ đại.
Ở cấp độ chức danh, mọi người theo bạn chỉ vì họ bắt buộc phải làm vậy. Ảnh hưởng của bạn sẽ không thể vượt ra ngoài phạm vi công việc. Càng ở lâu ở cấp độ này, nguy cơ từ chức càng cao và tinh thần làm việc càng giảm sút. Những người hiểu lầm về chức danh không nhận ra rằng khả năng lãnh đạo hiệu quả phát triển theo cách nào. Vấn đề không phải là vị trí bạn đứng, mà là khả năng bạn có thể ảnh hưởng đến người khác. Khi nhận thức được điều này, lãnh đạo cấp trung có thể tìm ra hướng đi cho mình để tạo ra ảnh hưởng mạnh mẽ đến tổ chức từ bất kỳ vị trí nào.
2. Hiểu lầm về Mục tiêu
“Chỉ khi trở thành lãnh đạo, tôi mới học cách lãnh đạo.”
Giống như trong thể thao, chẳng hạn như marathon, không ai có thể chiến thắng nếu chỉ bắt đầu tập luyện vào ngày thi đấu. Mọi vận động viên đều phải trải qua quá trình luyện tập gian khổ để chuẩn bị cho cuộc thi. Vai trò lãnh đạo cũng vậy. Nếu bạn muốn thành công, bạn cần phải học nghệ thuật lãnh đạo càng sớm càng tốt, trước khi bạn nhận được chức vụ lãnh đạo. Nghệ thuật lãnh đạo có thể được học mọi lúc, mọi nơi, ngay cả trong hoàn cảnh khó khăn nhất. Hãy lãnh đạo tốt ở bất kỳ vị trí nào bạn đang đứng, vì đó là sự chuẩn bị cho việc đảm nhận nhiều trách nhiệm hơn, nặng nề hơn.
Nếu bạn không thử nghiệm kỹ năng lãnh đạo và ra quyết định của mình khi còn ít rủi ro, bạn sẽ gặp khó khăn khi đạt được vị trí cao hơn. Lúc đó, giá phải trả cho mỗi sai lầm sẽ rất lớn, hậu quả nặng nề hơn, và thất bại của bạn sẽ được biết đến rộng rãi. Sai lầm ở cấp độ thấp có thể dễ dàng sửa chữa, nhưng ở vị trí cao, chúng có thể gây tổn thất lớn cho tổ chức và ảnh hưởng nghiêm trọng đến uy tín của bạn. Vì vậy, nếu bạn muốn trở thành một nhà lãnh đạo thành công, hãy bắt đầu học cách lãnh đạo ngay từ bây giờ, trước khi bạn có chức vụ lãnh đạo.
3. Hiểu lầm về Ảnh hưởng
“Chỉ cần tôi là người đứng đầu, mọi người sẽ theo tôi.”
Nhiều người, đặc biệt là những người thiếu kinh nghiệm trong lãnh đạo, thường đánh giá quá cao giá trị của chức danh và từ đó hiểu lầm về khả năng ảnh hưởng của mình. Họ tin rằng việc giữ một vị trí cao sẽ tự động mang lại cho họ sức ảnh hưởng, nhưng thực tế lại ngược lại: những vị trí này đòi hỏi người có sức ảnh hưởng sẵn có. Chức danh có thể được giao, nhưng không thể giao kèm theo khả năng lãnh đạo thực sự. Sức ảnh hưởng cần được xây dựng qua thời gian; hãy nhớ rằng chức danh không tạo nên lãnh đạo, nhưng lãnh đạo có thể tạo nên chức danh.
4. Hiểu lầm về Kinh nghiệm
“Tôi sẽ lãnh đạo khi tôi đứng đầu.”
Có thể bạn đã nghe ai đó nói: “Nếu tôi là người lãnh đạo, mọi thứ sẽ khác. Chúng ta sẽ không làm như thế này hay thế kia.” Điều này cho thấy một điều tốt và một điều xấu. Điều tốt là mong muốn cải thiện tổ chức và niềm tin vào khả năng của bản thân, điều này thường là dấu hiệu của một nhà lãnh đạo tiềm năng. Tuy nhiên, điều xấu là do thiếu kinh nghiệm lãnh đạo, họ có thể đánh giá quá cao quyền lực mà họ sẽ có.
Những người ở vị trí lãnh đạo cao hơn hiểu rằng có nhiều yếu tố kiểm soát tổ chức hơn là chỉ có chức danh. Bạn cần thu thập từng phần ảnh hưởng nhỏ; chức danh không đem lại toàn quyền hay bảo vệ bạn khỏi mọi thứ. Lại một lần nữa, điều quan trọng nhất cần nhớ là sức ảnh hưởng của bạn.
5. Hiểu lầm về Tự do
“Khi tôi ở vị trí cao nhất, tôi sẽ không còn bị hạn chế.”
Nhiều người nghĩ rằng lãnh đạo là chìa khóa mở ra tự do, giải quyết mọi khó khăn chuyên môn và mọi vấn đề trong công việc. Họ mơ về việc: khi đạt đến đỉnh cao, họ sẽ làm điều này; khi leo lên đỉnh của bậc thang danh vọng, họ sẽ nghỉ ngơi; khi sở hữu công ty, họ có thể làm bất cứ điều gì; khi lãnh đạo, chỉ có bầu trời là giới hạn… Nhưng bất kỳ ai đã từng sở hữu một công ty hoặc lãnh đạo một tổ chức đều biết rằng những suy nghĩ này chỉ là ảo tưởng.
Trở thành lãnh đạo không loại bỏ hết mọi hạn chế, cũng không thay đổi giới hạn của khả năng cá nhân. Khi bạn ở vị trí cao trong tổ chức, trách nhiệm của bạn càng nặng nề. Trong nhiều tổ chức, trách nhiệm tăng nhanh hơn cả quyền lực bạn có. Càng lên cao, kỳ vọng càng lớn, áp lực càng tăng và quyết định của bạn càng quan trọng. Là người đứng đầu, bạn không chỉ cần sắp xếp công việc của mình mà còn phải làm việc với nhân viên, kết nối và trao quyền để họ thành công. Vì vậy, ở một số mặt, càng lên cao, bạn càng mất đi tự do, chứ không phải được tăng thêm.
6. Hiểu lầm về Khả năng
“Chỉ khi tôi là lãnh đạo cao nhất, tôi mới thực sự phát huy được khả năng của mình.”
Mơ ước trở thành người đứng đầu là điều phổ biến từ thuở nhỏ. Dù là trong lĩnh vực chính trị hay kinh doanh, mục tiêu thường là những vị trí cao nhất như tổng thống hay CEO. Tuy nhiên, thực tế cho thấy đa số mọi người không đạt được vị trí lãnh đạo cao nhất và thường dừng lại ở những vị trí trung gian trong sự nghiệp của mình. Maxwell khuyên rằng chúng ta nên hướng tới sự xuất sắc trong nghề nghiệp chứ không phải chỉ là đạt được vị trí cao nhất trong tổ chức.
Chúng ta nên tập trung vào việc phát huy khả năng cá nhân tối đa, không nhất thiết phải chiếm lĩnh một vị trí nào đó. Đôi khi, sự ảnh hưởng lớn nhất không đến từ vị trí quan trọng nhất.
7. Hiểu lầm về “Được ăn cả, ngã về không”
“Nếu tôi không thể trở thành người đứng đầu, thì tôi không cần phải cố gắng.”
Mong muốn trở thành lãnh đạo cao nhất là điều tự nhiên, nhưng thực tế là hầu hết mọi người sẽ không bao giờ trở thành CEO. Liệu điều này có nghĩa là họ nên từ bỏ hoàn toàn việc lãnh đạo? Một số người có thể nghĩ, “Nếu tôi không thể là đội trưởng, tôi sẽ không chơi nữa.” Đây là một quan điểm sai lầm, vì một nhà lãnh đạo thực thụ phải kiên trì và quyết đoán hơn hẳn. Nếu bạn dễ dàng từ bỏ và không cố gắng hết mình để đạt được mục tiêu, sẽ khó có thể thuyết phục người khác tin tưởng và giao cho bạn những trách nhiệm lớn hơn. Lãnh đạo đòi hỏi nỗ lực và kiên nhẫn, không chỉ là đạt được vị trí cao nhất.
Xem Thêm: Bật Mí Về Mindset: Chìa Khóa Vàng Quyết Định Thành Công Của Bất Kỳ Ai
Trần Cường PRBS